Beograd kroz istoriju - drugi deo
Razgledajući Beograd kroz vekove, kako se menjao i razvijao, stižemo do vremena vizantijske moći i prevlasti na Balkanskim poluostrvom. Rimsko carstvo posrće i deli se, a Singidunum u toj podeli ostaje tik uz severozapadnu granicu Istočnog rimskog carstva.
Kakva je bila dalje sudbina Beograda?
Huni u Beogradu (Singidunum)
Uzdrmano Rimsko carstvo raspada se nakon smrti cara Teodosija 1. Nekadašnja Rimska imperija podelila se na Zapado i Istočno carstvo. Za ceo region, pa tako i Singidunum (Beograd) sledila su turbulentna vremena. Hunske ratne ekspedicije, predvođene legendarnim hunskim vođom Atilom, su bile sve uspešnije i sve svirepije. Brojni gradovi uključujući Sirmium, Naissus, Margum padaju pred “Bičem Božijim”. Mezija i Ilirik su pretrpeli ogromnu štetu tokom invazije. Nisu Huni bili jedini odgovorni za razaranja Mezije i Ilirika. Plemena Ostrogota, Gepida, Avara, kao i brojna plemena Slovena nastavili su nakon Huna invazije na pomenute gradove. No, vratimo se Singidunumu.
photo credits: Attila By A.Berger - Own work, CC BY-SA 3.0
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=7362503
441. godina označila je pad Singidunuma. Hunska invazija bila je uspešna, a kao rezultat imala je pustešenje grada i utvrđenja. O svireposti invazije govori da je celokupno stanovništvo grada prodato u roblje.
Germani u Beogradu (Singidunum)
Ni naredni period nije doneo mir na prostorima Singidunuma koji je veoma često menjao vlasnika nakon hunske invazije. Nakon Atiline smrti 454. godine, raspada se Hunsko carstvo. Rimljani su na kratko povratili upravljanje gradom, koji nedugo zatim pada u ruke Sarmata. 470. godine, germansko pleme Ostrogoti isteruju Sarmate iz Singidunuma, zauzevši grad. Nepune 2 decenije kasnije grad zauzimaju Gepidi, da bi ga Ostrogoti povratili 504. godine.
Singidunum je dočekao mir i prosperitet tek kada se vratio u posed Istočnog Rimskog carstva – Vizantije. To se dogodilo nakon mirovnog sporazuma Ostrogota i Vizantije. 535. godine, Vizantijski car Justinijan I obnavlja Singidunum. U pomenutoj obnovi Singidunuma, grad ponovo dobija utrvrđenje, a samim tim i vojnu vrednost.
Dolazak Slovena u Singidunum
Mirnodopski period i vreme prosperiteta trajalo je 50 godina, sve do velike avarske pljačke 584. godine. Avari i Sloveni bili su nadolazeća pretnja po Vizantiju, pa se vizantijski car Mavrikije opredelio za vojne manevre duž Balkanskog poluostrva. Pohodi su imali za cilj da odbrane vizantijske provincije na Balkanu od nadolazeće pretnje. Tokom ratnih ekspedicija, Singidunum je sve vreme služio kao vojna baza.
image credits: Slavic tribes Autor: Jirka.h23 - Vlastito djelo, CC BY-SA 4.0,
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=34926408
Mavrikije umire 602. godine. Iste godine Avari su se još jednom domogli Singidunuma, spalivši i opljačkavši ga u potpunosti. U periodu koji sledi grad kao pogranično utvrđenje, gubi u potpunosti na značaju. 630. Godine Sloveni se naseljavaju u gradu i okolinu uz prethodnu dozvolu vizantijskog gubernatora Singidunuma. Trenutak naseljavanja Slovana u Singidunum predstavlja istorijsku prekretnicu za dalji život i razvoj grada. Sloveni, rešeni da učine grad svojom trajnom naseobinom, branili su njegove od brojnih osvajača.
Singidunum kao pogranično utvrđenje u narednom periodu gubi vojni značaj za Vizantiju. Centar dešavanja pomera se na jug ka srcu Vizantije. Na taj način novopridošli Sloveni dobijaju vreme i prekopotreban mir da na ruševinama Singidunuma podignu novi grad po svojoj meri.
Singidunum kao Beograd prvi put
Mir na ovim prostorima potrajao je skoro 2 veka. Nova opasnost došla je do zidina grada. Franačka vojska, vođena Karlom Velikim osvojila je sve avarske teritorije, a na ruševinama Taurunuma podigla svoje naselje Malevila. Među Slovenima se za naselje Malevila moglo čuti ime Zemln što kasnije prerasta u Zemun.
Iako je velika vojna sila pretila da zauzme SIngidunum, to se nije desilo zbog istovremenog jačanja bugarske države. Vođeni svojim vladarom Krumom, Bugari značajno šire granice svoje države i uticaj na Balkanskom poluostrvu, istovremeno nanoseći značajne poraze vizantijskoj vojsci.
photo credits:
By Constantine of Preslav - Didactic Gospel; vbook.nsu.ru, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3354327
Naslednik Kruma, Omurtag je prilikom ofanzive na franačku državu uspeo da osvoji i Singidunum 827. Gotovo 2 veka grad je bio pod kontrolom Bugara. Tada, tačnije 878. godine se prvi put spominje slovensko ime “Beograd”. Desilo se to u u pismu pape Jovana VIII upućenu bugarskom caru Borisu. Smatra se da je ime poteklo od belog krečnjaka koji je bio korišćeni materijal za izgradnju zidina. Naziv je brzo prihvaćen i od okolnih naroda koji ga prevode na svoje jezike. Tako Singidunum postade “Beli grad”, a samo neki od prevoda koje se mogu naći su: “Alba Bulgarica”, “Castelbianco”, “Nandor Alba”, “Weissenburg”…
Čitajte nas i sledeće nedelje, kada vas očekuje priče o Beogradu.
Ako ste propustili prvi deo priče, možete ga pročitati ovde,
Serbian 
English 
Russian 
Chinese 
