Vuk Karadžić

Šestog novembra ove godine navršava se 234 godine od rođenja Vuka Karadžića, čoveka zaslušnog za reformu srpskog (narodnog) jezika i pisma koje koristimo i danas. U ovom tekstu, pored značajnih događaja koji su doveli do toga da Vuk Karadžić u srpskoj istoriji predstavlja ono što predstavlja, delimo sa vama i neke malo poznate zanimljivosti o najznačajnijoj ličnosti srpske književnosti 19. veka.

S obzirom na visok mortalitet dece krajem osmnaestog i početkom devetnaestog veka, Vuk Karadžić je takođe bio jedno od mnogo dece iz braka Stefana i Jegde Karadžić. Situacija se mortalitetom dece se nije značajno promenila ni kada je Vuk Karadžić započinjao svoju porodicu sa Ana Marijom Kraus – njih dvoje imali su ukupno trinaestoro dece, od kojih je samo dvoje nadživelo svoje roditelje.

Trsic

Ne čudi zato da je i rani život Vuka Karadžića bio prožet bolestima koje su ga sputale u želji da svoje obrazovanje stekne na način na koji je bilo predviđeno. Šta više, tokom detinjstva i rane mladosti, Vuk Karadžić je češće bio odbijan nego prihvaćan u školama. Tako ga je, na primer, Karlovačka gimnazija odbila zbog „starosti“ kada je imao 17 godina, ali je utehu našao u Dositejevoj školi nešto kasnije. Međutim, ponovo zbog bolesti, Vuk ne uspeva da završi ni Dositejevu školu. Nedostatak obrazovanja u formalnom smislu nije uticao na to da Vuk Karadžić odustane od svog poziva. Vuk Karadžić je bio redovan u redakciji „Novina serbskih“, za koje je napisao nikada objavljeni članak o padu Srbije. Upravo će ovaj članak odigrati važnu ulogu nešto kasnije, kada se Vuk Karadžić zaputi u Beč. Tim člankom će privući pažnju Jerneja Kopitara – tadašnjeg glavnog autoriteta za slovenske jezike. Jernej Kopitar odigraće značajnu ulogu podrške i svojevrsnog mentorstva Vuku.

Vuk1

source: wikipedia.org

Druga decenija 19. veka biće najznačajnija za „stvaranje“ Vuka onim što on danas predstavlja. Tačnije, 1814. godine, Vuk Karadžić objavljuje knjigu pretežno lirske poezije nazvanu „Mala prostonarodna slaveno-serbska pjesnarica“. Vukova oduševljenost narodnim jezikom vukla ga je na stranu književnosti, ali na nagovor Kopitera, Vuk iste godine sakuplja i objavljuje gramatička pravila narodnog jezika nazvanu „Pismenica serbskoga jezika“. Godinu dana kasnije, objavljuje novu zbirku narodnih pesama pod nazivom „Narodna srpska pjesnarica“, a 1818. godine svetlost dana ugledao je „Srpski rječnik“, možda najznačajniji doprinos Vuka Karadžića. Ovo je bila prva knjiga napisana na reformisanoj, Vukovoj ćirilici, i sadržala je 26 270 reči.

Ipak, i pored ovih objavljenih knjiga, Vuk Karadzic je bio osporavan kako u Srbiji tako i van nje. Bilo je neophodno da prođe dodatnih trideset godina da njegove namere postanu opšteprihvaćene. Godina 1847. je godina koja se danas naziva „godinom Vukove pobede“. Pobeda se odnosi na prihvatanje toga da je narodni jezik jedini pravi jezik Srba. Konačna reforma srpskog narodnog jezika krunisana je štampom četiri dela: prevodom „Novog zaveta“, pesme Đure Daničića, Njegošev „Gorski vjenac“ i Vukov „Rat za srpski jezik i pravopis“.

VukKaradzic

source: wikipedia.org

Što se tiče zanimljivosti iz života Vuka Karadžića, uglavnom se pominje to da je Vuk Karadžić učestvovao u Prvom srpskom ustanku, da je bio gradnočelnik Beograda na godinu dana, ili da je imao 13 dece. Međutim, istorija umetnosti poznaje i jednog drugačijeg Vuka Karadžića o kome se ne priča toliko. Primera radi, u svojoj knjizi „Za ljubav otadžbine“, Vladimir Simić pominje jednu ne tako slavnu Vukovu naviku, koja je dugoročno imala pozitivan efekat na očuvanje srpske baštine. Naime, s obzirom na to da je Vuk bio čest gost srpskih manastira, na poklon je dobijao manastirske spise. Vuk je bio svestan materijalne vrednosti koje ovi spisi nose, pa je često umeo da ih prodaje u Austriji i Nemačkoj kako bi se izdržavao. Ali Vuk Karadžić nije samo dobijao spise na poklon; neretko je umeo da ukrade stranice ili čitave spise iz manastira, koje bi onda ili čuvao ili prodavao. Iako je ovo ponašanje za svaku osudu, ispostavilo se da je dugoročno upravo ovaj nečastan čin zaslužan za očuvanje mnogih srednjevkovnih spisa, imajući u vidu turbulentnu istoriju u kojoj su čitavi manastiri sa celokupnim bibliotekama nestajali u plamenu. Procenjuje se da je za života Vuk Karadžić bio u posedu preko 5000 spisa, od kojih je oko polovine sačuvano u njegovom vlasništvu, dok se drugima gubi trag. Kasnije je veliki deo Vukovih spisa bio čuvan u Narodnoj biblioteci, sve dok i ona nije sravnjena sa zemljom tokom nacističkog bombardovanje 1941.godine.

Kategorija

Ostavite komentar