Čudo prirode – Đavolja Varoš
Spakujte kofere i krenite na jedno od najspektakularnijih mesta koja je zemlja stvorila i pravi pravo remek delo. Tako je, sledeća destinacija o kojoj pričamo je Đavolja Varoš.
Đavolja Varoš sadrži 202 egzotične formacije opisane kao zemljane piramide ili „kule“, kako ih meštani nazivaju. U podnožju su visoki od 2 do 15 m, a široki od 4 do 6 m (13 do 20 stopa). Ove formacije nastale su snažnom erozijom tla koja je pre milion godina bila poprište intenzivnih vulkanskih aktivnosti. Većina kula ima „kape“ ili „glave“ andezita, koje ih štite od dalje erozije. Isparljiva vulkanska istorija ostavila je tragove u raznobojnim stenama u zaleđu kula. Međutim, Đavolja Varoš je u svom modernom obliku relativno nova karakteristika. Dok su stanovnici okolnog regiona sekli šume, omogućavali su padavinama da nagrizaju stene. Prostor ispod kula naziva se Paklena jaruga (Paklena jaruga), a okolni teren je mesto rudničkih okna iz srednjovekovne Nemanjićeve Srbije.
Prirodni izvor nalazi se ispod formacija i ima visoku koncentraciju minerala. Postoje dva izvora: Đavolja voda sa izuzetno kiselom vodom (pH 1,5) i visokom koncentracijom minerala (15 g / l vode) i Crveni bunar. Neobično oštre izvorske vode prvi put je 1905. godine pregledao Aleksandar Zega, osnivač Srpskog hemijskog društva.
Ovaj proces traje vekovima, kule rastu, menjaju, nestaju i ponovo stvaraju. Zemljani stubovi su građeni od tri sloja različitog sastava. Ovi specifični oblici reljefa nastali su delovanjem kišnice na nekadašnju topografsku površinu. Spiranjem peska i šljunka ispod manjih ili većih kamenih blokova ostaju figure u obliku kula i piramida. Ipak, spoljašne efekti vremenom nagrizaju “kule”, ruše ih dok se usled spiranja tla stvaraju nove. Tako se zemljani stubovi “pomeraju”, uvlačeći se sve dublje u unutrašnjost planinkse kose.
Svetski fenomen
Ovaj prirodni fenomen jedinstven je u našoj zemlji i vrlo redak u svetu. U Evropi ima sličnih pojava na Alpima. “Kule” u Đavoljoj varoši su većih dimenzija i postojanije, pa je zato najpoznatiji spomenik prirode ove vrste u Evropi. U svetu je bila poznatija “Bašta bogova” u SAD. Jedinstevnu tvorevinu prirode među prvima su počeli da posećuju ljubitelji umetničke fotografije, pa je tako 1977. godine u Đavoljoj varoši osnovana prva Internacionalna kolonija umetničke fotografije u našoj zemlji. Pored likovne i vajarske kolonije deo tog stvaralaštva može se videti u galeriji u Đavoljoj varoši. Ovaj vredan lokalitet stavljen je pod zaštitu države 1959. godine, a 1995. godine Uredbom Vlade Republike Srbije proglašen za prirodno dobro od izuzetnog značaja i svrstan u prvu kategoriju zaštite. Ukupno je zaštićeno 67 ha površine. Mistika Đavolje varoši vekovima je pobuđivala maštu ovdašnjih meštana, pa su nastale mnoge legende.
Po jednoj legendi figure predstavljaju okamenjene svatove koji su po nagovoru đavola hteli da venčaju brata i sestru. Po drugoj, to su okamenjeni đavoli koje su nadmudrili đaci u opkladi, a po trećoj legendi zemljane skulpture predstavljaju đavole, kojih su se ljudi oslobodili prenoćivši jednu noć pored crkvišta Svete Petke, koja se nalazi u neposrednoj blizini zemljanih figura. U okolini Đavolje Varoši su dve vode neobičnih svojstava. ”Đavolja voda” je hladan i ekstremno kiseli (ph 1,5) izvor sa visokom mineralizacojom (15 g/l) vode). Nalazi se u Đavoljoj jarugi “Crveno (Đavolje) vrelo”, drugi izvor je nešto dalje od prvog i bliže ulazu u zaštićeno područje, sa ph 3,5 i sa nižom opštom mineralizacijom (4.372 mg/l vode). Ovakve vode su vrlo retke u svetu.
Zemljane figure kao najizraženiji geomorfološki fenomen ove vrste u Evropi, predstavljaju izvanrednu turističku atrakciju koja iz godine u godinu privlači sve veći broj turista svih kategorija, naučnih radnika i ljubitelja prirode.